جستجوی مقالات فارسی – بررسی مؤلفه‏های تکنولوژی در بهبود مزیت رقابتی صنعت پتروشیمی کرمانشاه- قسمت ۱۱

۴) سازمان‏افزار: چهارچوب مورد نیاز برای فعالیت‏های تولید در سازمانی که تکنولوژی در آن جای گرفته است را افزار ارگانی یا سازمان‏افزار می‏نامند. سازمان‏افزار در برگیرنده مجموعه نظام‏های سازماندهی، مدیریت، شبکه‏سازی و بازاریابی مرتبط با انتقال، جذب، بهره‏برداری و توسعه تکنولوژی است (دیرمینا، ۱۳۸۲).
سخت افزار
انسان افزار
تکنولوژی
سازمان افزار
اطلاعات افزار
نمودار (۲-۱) عناصر تشکیل دهنده تکنولوژی
۲-۱-۱۳ روند تغییر تکنولوژی در انقلاب صنعتی
بعضی از مورخین، انقلاب صنعتی را شامل سه تغییر اساسی ساختاری می‏دانند که هر کدام از یک دوره مشخص تولید منتج شده‏اند.
۱-دوره قدرت مهندسی: این دوره از اواخر قرن هجدهم شروع شد. یعنی زمانی که نیروی ماشین جایگزین انرژی انسان گردید.
۲-دوره مکانیزاسیون: این دوره از اواخر قرن نوزدهم آغاز گردید. زمانی که نیروی برق در مکانیزه کردن عملیات به کار گرفته شد.
۳-دوره اتوماسیون: دوره اتوماسیون حدود سال ۱۹۵۰ شروع شد و به طور عمده بر اساس توسعه تکنولوژی اطلاعات و حافظه کامپیوتر قرار داشت.
از این دوره اتوماسیون بیشترین تغییر را در ارزش‏های اجتماعی و اقتصادی کارخانه‏ها و سازمان‏های خدماتی ایجاد نموده است.
۲-۱-۱۴ زمینه تاریخی انتقال تکنولوژی در خاورمیانه
مبادله تکنولوژی را میان کشورهای غرب و خاورمیانه، دست‏کم می‏توان تا دوره اسکندر مقدونی دنبال کرد. بسیاری از ریشه‏های علم و فلسفه قدیم از تمدن‏های باستانی خاورمیانه پدیدار شده است.
این تأثیر و تأثر از سده نوزدهم و در خلال نیمه نخست سده بیستم خیلی بیش از پیش ادامه پیدا کرد. انقلاب صنعتی در اروپا و نیز در ایالات متحده واحدهای ملی ایجاد کرد و برای آنها امتیازهای تکنولوژیک و نظامی وسیعی بر عالم اسلام تحت استعمار به بار آورد. در نتیجه به قول ایلگن:
«غرب اساساً آنچه خود می‏خواست به خاورمیانه داد و خاورمیانه چاره‏ای نداشت جز آن که چیزهایی را بگیرد که در دسترس بود، اما با شرایطی که به انتخاب خودش نبود.»
در سده بیستم استقلال ملی کشورهای خاورمیانه سیاستی را به دنبال آورد که معطوف به صنعتی شدن منطقه بود. با این حال تأسیس اوپک در سال ۱۹۶۰ و افزایش بهای نفت در سال ۱۹۷۳ بود که برای کشورهای نفت‏خیز خاورمیانه و همسایگانش نفوذ سیاسی و اقتصادی جدید ایجاد کرد. همین واقعه وابستگی قبلی اقتصادی کشورهای صنعتی را به خاورمیانه افزایش داد.
برتری تکنولوژیک از آن غرب بود، اما بسیاری از کشورهای اسلامی دلارهای نفتی خود را صرف این کردند که محصولات و تکنولوژی‏های مورد نیاز را بر اساس برنامه‏های توسعه و نوسازیشان تأمین کنند.
بیشتر تکنولوژی صنعتی که به کشورهای منطقه وارد شد با آن دسته از طرح‏های سرمایه‏گذاری ارتباط داشت که هدف آنها ایجاد واحدهای بزرگ برای افزایش ظرفیت تولید صنعتی بود.
با وجود انتقال‏های وسیع به خاورمیانه، روندهای توسعه تکنولوژی بومی^[۱۲] و دانش فنی همین اهمیت را نداشته است. در نتیجه کشورهای اسلامی خاورمیانه از مزایای کامل سرمایه‏گذاری کلان مالی که در مدت دو دهه گذشته انجام داده‏اند، بهره‏مند شده‏اند. با وجود این، انتقال مکرر کالاها و یا محصولات سرمایه‏ای مشابه جذب تکنولوژی محدود بوده است. بهای این گونه انتقال کالاهای سرمایه‏ای به ویژه هنگامی که با روند جذب تکنولوژی^[۱۳] همراه نبود، سنگین بوده است (محنک، ۱۳۷۳).
۲-۱-۱۵ موانع توسعه علم و تکنولوژی در منطقه خاورمیانه
علم و تکنولوژی فقط جایی عمل و رشد می‏کند که این عوامل موجود باشد:
-انبوه محققان – تسهیلات
– جریان اطلاعات – بودجه تأمین شده
از این رو علم و تکنولوژی در بیشتر کشورهای خاورمیانه جایگاه امن ندارد و نمی‏تواند به وظیفه‏اش کاملاً عمل کند. نبود سیاست و تسهیلات کارآمد بیشتر، پژوهشگران توانا را به مهاجرت واداشته و مانع ترغیب پژوهشگران آینده در محل شده است.
پس نایابی نیروی انسانی واجد شرایط و دانشمندان سبب شده و خواهد شد که کشورهای خاورمیانه از لحاظ صنعتی، علمی و تکنولوژیکی تقریباً به طور کامل به کشورهای پیشرفته وابسته بمانند. به همین دلیل برای استراتژی با معنای هر گونه برنامه‏ریزی علمی و تکنولوژیک ضرورت دارد که از پیامدهای وابستگی تکنولوژیک با توجه به هدف‏های توسعه اجتماعی- اقتصادی تصویری روشن داشته باشند (محنک، ۱۳۷۳).
۲-۱-۱۶ روند تغییر سبک‏های مدیریت از نظر تاریخی در رابطه با تکنولوژی
از نظر تاریخی، دوره‏های مختلف انقلاب صنعتی متأثر از سبک‏های جداگانه مدیریت و کنترل می‏باشد.
۱-دوران قبل از تبلور یا دوران انتقال: در این دوره عادت‏های کاری، مقررات و انگیزه‏های جدیدی ایجاد شدند. همچنین وظیفه مدیریت از حالت خانوادگی و فامیلی خارج شده و مدیریت جدید مسئولیت تعیین کارگران، نظم و انضباط در محیط کار و تنبیه و تشویق کارکنان را به عهده گرفت.
۲-دوران تولید انبوه: دورانی که آن را فقط نقطه پایان محدودیت‏های تکنولوژی می‏نامند. در این دوران طراحی کارخانه و سیستم‏های اقتصادی به عهده مدیریت و اداره نیروی کار نیز به سرپرستان قوی تفویض می‏گردد. این دوران که مدیون تبلور و پیروان او می‏باشد، موجب به وجود آمدن حرفه جدید مهندسی صنایع گردید. این دوران شاهد تکامل شیوه‏های مدیریت علمی در سطح وسیع بود و روش‏هایی مانند (EOQ ^[۱۴]

up>, MRP^[15] , CPM^[16] , PERT^[17]) برای تخصیص منابع و زمان‏بندی اجرای کار و همچنین اندازه‏گیری آن مدیون این دوران است.
۳-دوران تولید انعطاف‏پذیر^[۱۸]
این دوران، دوران قبول اهمیت استراتژیک تکنولوژی و وارد نمودن اصل انعطاف‏پذیری در سیستم تولید است. وظیفه مدیریت نیز تغییر کرده است و وظیفه اصلی آن تصمیم‏گیری تکنولوژی (به جای این که زیردستان او این کار را انجام بدهند) و ایجاد سازمان‏های مسطح و ترکیب انعطاف‏پذیر می‏باشد (جعفرنژاد، ۱۳۷۸).
۲-۱-۱۷ مشکلات معاصر تکنولوژی
از مشکلاتی که در اثر تکنولوژی پیش می‏آید، اولین چیزی که به ذهن می‏رسد، محیط طبیعی می‏باشد. اثرات تکنولوژی بر محیط زیست عبارتند از:
۱-آلودگی هوا
-اثر گلخانه‏ای
– از بین رفتن لایه اوزون
– تأثیر انتشار گازهای نیتروژن ، اوزون، اکسید سولفور