۴) سازمانافزار: چهارچوب مورد نیاز برای فعالیتهای تولید در سازمانی که تکنولوژی در آن جای گرفته است را افزار ارگانی یا سازمانافزار مینامند. سازمانافزار در برگیرنده مجموعه نظامهای سازماندهی، مدیریت، شبکهسازی و بازاریابی مرتبط با انتقال، جذب، بهرهبرداری و توسعه تکنولوژی است (دیرمینا، ۱۳۸۲).
سخت افزار
انسان افزار
تکنولوژی
سازمان افزار
اطلاعات افزار
نمودار (۲-۱) عناصر تشکیل دهنده تکنولوژی
۲-۱-۱۳ روند تغییر تکنولوژی در انقلاب صنعتی
بعضی از مورخین، انقلاب صنعتی را شامل سه تغییر اساسی ساختاری میدانند که هر کدام از یک دوره مشخص تولید منتج شدهاند.
۱-دوره قدرت مهندسی: این دوره از اواخر قرن هجدهم شروع شد. یعنی زمانی که نیروی ماشین جایگزین انرژی انسان گردید.
۲-دوره مکانیزاسیون: این دوره از اواخر قرن نوزدهم آغاز گردید. زمانی که نیروی برق در مکانیزه کردن عملیات به کار گرفته شد.
۳-دوره اتوماسیون: دوره اتوماسیون حدود سال ۱۹۵۰ شروع شد و به طور عمده بر اساس توسعه تکنولوژی اطلاعات و حافظه کامپیوتر قرار داشت.
از این دوره اتوماسیون بیشترین تغییر را در ارزشهای اجتماعی و اقتصادی کارخانهها و سازمانهای خدماتی ایجاد نموده است.
۲-۱-۱۴ زمینه تاریخی انتقال تکنولوژی در خاورمیانه
مبادله تکنولوژی را میان کشورهای غرب و خاورمیانه، دستکم میتوان تا دوره اسکندر مقدونی دنبال کرد. بسیاری از ریشههای علم و فلسفه قدیم از تمدنهای باستانی خاورمیانه پدیدار شده است.
این تأثیر و تأثر از سده نوزدهم و در خلال نیمه نخست سده بیستم خیلی بیش از پیش ادامه پیدا کرد. انقلاب صنعتی در اروپا و نیز در ایالات متحده واحدهای ملی ایجاد کرد و برای آنها امتیازهای تکنولوژیک و نظامی وسیعی بر عالم اسلام تحت استعمار به بار آورد. در نتیجه به قول ایلگن:
«غرب اساساً آنچه خود میخواست به خاورمیانه داد و خاورمیانه چارهای نداشت جز آن که چیزهایی را بگیرد که در دسترس بود، اما با شرایطی که به انتخاب خودش نبود.»
در سده بیستم استقلال ملی کشورهای خاورمیانه سیاستی را به دنبال آورد که معطوف به صنعتی شدن منطقه بود. با این حال تأسیس اوپک در سال ۱۹۶۰ و افزایش بهای نفت در سال ۱۹۷۳ بود که برای کشورهای نفتخیز خاورمیانه و همسایگانش نفوذ سیاسی و اقتصادی جدید ایجاد کرد. همین واقعه وابستگی قبلی اقتصادی کشورهای صنعتی را به خاورمیانه افزایش داد.
برتری تکنولوژیک از آن غرب بود، اما بسیاری از کشورهای اسلامی دلارهای نفتی خود را صرف این کردند که محصولات و تکنولوژیهای مورد نیاز را بر اساس برنامههای توسعه و نوسازیشان تأمین کنند.
بیشتر تکنولوژی صنعتی که به کشورهای منطقه وارد شد با آن دسته از طرحهای سرمایهگذاری ارتباط داشت که هدف آنها ایجاد واحدهای بزرگ برای افزایش ظرفیت تولید صنعتی بود.
با وجود انتقالهای وسیع به خاورمیانه، روندهای توسعه تکنولوژی بومی[۱۲] و دانش فنی همین اهمیت را نداشته است. در نتیجه کشورهای اسلامی خاورمیانه از مزایای کامل سرمایهگذاری کلان مالی که در مدت دو دهه گذشته انجام دادهاند، بهرهمند شدهاند. با وجود این، انتقال مکرر کالاها و یا محصولات سرمایهای مشابه جذب تکنولوژی محدود بوده است. بهای این گونه انتقال کالاهای سرمایهای به ویژه هنگامی که با روند جذب تکنولوژی[۱۳] همراه نبود، سنگین بوده است (محنک، ۱۳۷۳).
۲-۱-۱۵ موانع توسعه علم و تکنولوژی در منطقه خاورمیانه
علم و تکنولوژی فقط جایی عمل و رشد میکند که این عوامل موجود باشد:
-انبوه محققان – تسهیلات
– جریان اطلاعات – بودجه تأمین شده
از این رو علم و تکنولوژی در بیشتر کشورهای خاورمیانه جایگاه امن ندارد و نمیتواند به وظیفهاش کاملاً عمل کند. نبود سیاست و تسهیلات کارآمد بیشتر، پژوهشگران توانا را به مهاجرت واداشته و مانع ترغیب پژوهشگران آینده در محل شده است.
پس نایابی نیروی انسانی واجد شرایط و دانشمندان سبب شده و خواهد شد که کشورهای خاورمیانه از لحاظ صنعتی، علمی و تکنولوژیکی تقریباً به طور کامل به کشورهای پیشرفته وابسته بمانند. به همین دلیل برای استراتژی با معنای هر گونه برنامهریزی علمی و تکنولوژیک ضرورت دارد که از پیامدهای وابستگی تکنولوژیک با توجه به هدفهای توسعه اجتماعی- اقتصادی تصویری روشن داشته باشند (محنک، ۱۳۷۳).
۲-۱-۱۶ روند تغییر سبکهای مدیریت از نظر تاریخی در رابطه با تکنولوژی
از نظر تاریخی، دورههای مختلف انقلاب صنعتی متأثر از سبکهای جداگانه مدیریت و کنترل میباشد.
۱-دوران قبل از تبلور یا دوران انتقال: در این دوره عادتهای کاری، مقررات و انگیزههای جدیدی ایجاد شدند. همچنین وظیفه مدیریت از حالت خانوادگی و فامیلی خارج شده و مدیریت جدید مسئولیت تعیین کارگران، نظم و انضباط در محیط کار و تنبیه و تشویق کارکنان را به عهده گرفت.
۲-دوران تولید انبوه: دورانی که آن را فقط نقطه پایان محدودیتهای تکنولوژی مینامند. در این دوران طراحی کارخانه و سیستمهای اقتصادی به عهده مدیریت و اداره نیروی کار نیز به سرپرستان قوی تفویض میگردد. این دوران که مدیون تبلور و پیروان او میباشد، موجب به وجود آمدن حرفه جدید مهندسی صنایع گردید. این دوران شاهد تکامل شیوههای مدیریت علمی در سطح وسیع بود و روشهایی مانند (EOQ [۱۴]
دانلود کامل پایان نامه در سایت pifo.ir موجود است. |
up>, MRP[15] , CPM[16] , PERT[17]) برای تخصیص منابع و زمانبندی اجرای کار و همچنین اندازهگیری آن مدیون این دوران است.
۳-دوران تولید انعطافپذیر[۱۸]
این دوران، دوران قبول اهمیت استراتژیک تکنولوژی و وارد نمودن اصل انعطافپذیری در سیستم تولید است. وظیفه مدیریت نیز تغییر کرده است و وظیفه اصلی آن تصمیمگیری تکنولوژی (به جای این که زیردستان او این کار را انجام بدهند) و ایجاد سازمانهای مسطح و ترکیب انعطافپذیر میباشد (جعفرنژاد، ۱۳۷۸).
۲-۱-۱۷ مشکلات معاصر تکنولوژی
از مشکلاتی که در اثر تکنولوژی پیش میآید، اولین چیزی که به ذهن میرسد، محیط طبیعی میباشد. اثرات تکنولوژی بر محیط زیست عبارتند از:
۱-آلودگی هوا
-اثر گلخانهای
– از بین رفتن لایه اوزون
– تأثیر انتشار گازهای نیتروژن ، اوزون، اکسید سولفور