سرطان به گروهی از بیماریها گفته میشود که در آن سلولهای بدن بهطور غیرقابلکنترل رشد میکنند و توانایی انتشار به بافتهای دیگر را دارند. این بیماری زمانی آغاز میشود که تغییرات ژنتیکی در DNA سلولها رخ دهد و مکانیسمهای طبیعی تنظیمکننده رشد سلولی از کار بیفتند. سلولهای سرطانی برخلاف سلولهای عادی که پس از مدتی میمیرند، به تقسیم خود ادامه میدهند و بهصورت تودهای به نام تومور در میآیند. برخی از تومورها خوشخیم هستند و به دیگر نقاط بدن گسترش نمییابند، اما تومورهای بدخیم توانایی انتشار از طریق خون یا سیستم لنفاوی را دارند و متاستاز میدهند.
عوامل مختلفی در ایجاد سرطان نقش دارند، از جمله جهشهای ژنتیکی ارثی، عوامل محیطی مانند مواد شیمیایی سرطانزا، دود سیگار، تشعشعات، برخی عفونتهای ویروسی و رژیم غذایی نامناسب. سرطان انواع متعددی دارد که هرکدام ویژگیها و روشهای درمانی خاص خود را دارند. برخی از شایعترین انواع سرطان شامل سرطان پستان، ریه، روده بزرگ، پروستات، پوست و خون (لوسمی) هستند.
روشهای درمانی شامل جراحی برای برداشتن تومور، شیمیدرمانی که از داروهای خاص برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده میکند، پرتودرمانی که با اشعه به تخریب سلولهای سرطانی کمک میکند، و روشهای جدیدتر مانند ایمونوتراپی و درمان هدفمند که بهطور اختصاصی روی مولکولهای خاص سلولهای سرطانی اثر میگذارند. تشخیص زودهنگام سرطان از طریق غربالگری و آزمایشهای تصویربرداری مانند ماموگرافی، کولونوسکوپی و سیتیاسکن میتواند تأثیر زیادی در افزایش موفقیت درمان و بهبود پیشآگهی بیمار داشته باشد.
 |
سرطانی شدن
کاردیا:
سرطانی شدن کاردیا به معنای ایجاد تومورهای بدخیم در محل اتصال مری به معده است و معمولاً تحت عنوان سرطان محل اتصال مری-معده یا آدنوکارسینوم کاردیا شناخته میشود.این نوع سرطان به دلیل موقعیت خاص کاردیا، ویژگیهایی از هر دو سرطان مری و سرطان معده را دارد و معمولاً با علائم مبهمی آغاز میشود که تشخیص زودهنگام آن را دشوار میکند.علل اصلی این سرطان شامل رفلاکس معده به مری (GERD) مزمن است که منجر به بیماری مری بارت میشود، وضعیتی که در آن سلولهای پوششی مری دچار تغییرات پیشسرطانی میشوند.
التهاب مزمن ناشی از اسید معده و صفرا در این ناحیه بهتدریج میتواند باعث ایجاد تغییرات بدخیم شود.همچنین، عفونت مزمن با باکتری هلیکوباکتر پیلوری، چاقی، مصرف زیاد غذاهای پرچرب و شور، مصرف سیگار و الکل از دیگر عوامل خطر محسوب میشوند.علائم اولیه سرطان کاردیا شامل دشواری در بلع (دیسفاژی)، درد یا احساس ناراحتی در قسمت فوقانی شکم، کاهش وزن بدون دلیل، سوزش سر دل شدید و مداوم، استفراغ مکرر و گاهی وجود خون در مدفوع یا استفراغ است.در مراحل پیشرفته، این سرطان ممکن است باعث انسداد در محل عبور غذا شود و فرد دچار سوءتغذیه و ضعف شدید گردد.
تشخیص این سرطان معمولاً از طریق آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی انجام میشود که در آن پزشک با مشاهده مستقیم و نمونهبرداری از ضایعات مشکوک، وجود سلولهای سرطانی را تأیید میکند.تصویربرداریهایی مانند سیتیاسکن، امآرآی و پتاسکن برای تعیین میزان گسترش بیماری و بررسی متاستاز به دیگر اندامها استفاده میشوند.روشهای درمانی به مرحله سرطان بستگی دارد.در مراحل اولیه، جراحی برای برداشتن بخش درگیر از معده و مری (گاسترکتومی جزئی یا ازوفاژکتومی) میتواند مؤثر باشد.در مراحل پیشرفتهتر، ترکیبی از شیمیدرمانی، پرتودرمانی و در برخی موارد ایمونوتراپی برای کنترل رشد تومور و کاهش علائم به کار میرود.
میزان موفقیت درمان به مرحله تشخیص و گسترش بیماری بستگی دارد، اما به دلیل علائم دیرهنگام، این نوع سرطان اغلب در مراحل پیشرفته شناسایی میشود و پیشآگهی آن نسبتاً ضعیف است.عوارض سرطان کاردیا چیست؟سرطان کاردیا عوارض متعددی دارد که به دلیل موقعیت حیاتی این ناحیه در دستگاه گوارش، میتواند بر تغذیه، هضم و سلامت عمومی بیمار تأثیر بگذارد.یکی از مهمترین عوارض این سرطان، دیسفاژی یا دشواری در بلع است که با پیشرفت بیماری بدتر میشود و ممکن است بیمار حتی در بلع مایعات نیز مشکل پیدا کند.این وضعیت باعث کاهش دریافت مواد مغذی شده و به سوءتغذیه و کاهش وزن شدید منجر میشود.
کمبود مواد مغذی و کاهش وزن همچنین میتوانند باعث ضعف عمومی و کاهش توانایی بدن در مقابله با عفونتها و درمانهای پزشکی شوند.یکی دیگر از عوارض مهم، خونریزی داخلی ناشی از زخمشدن تومور است که میتواند به کمخونی منجر شود و علائمی مانند خستگی مفرط، سرگیجه و رنگپریدگی ایجاد کند.گاهی خونریزی شدید باعث مدفوع سیاه و قیریشکل یا استفراغ خونی میشود.انسداد مسیر عبور غذا از مری به معده نیز از دیگر عوارض سرطان کاردیا است که ممکن است باعث استفراغ مداوم، احساس پری زودرس و ناتوانی در مصرف غذاهای جامد شود.
در موارد پیشرفته، سرطان ممکن است به اندامهای مجاور مانند کبد، ریهها و غدد لنفاوی متاستاز داده و علائمی مانند دردهای شدید شکمی، زردی، سرفه مزمن، تنگی نفس و تورم در ناحیه شکم ایجاد کند.همچنین، درمانهای سرطان کاردیا مانند جراحی، شیمیدرمانی و پرتودرمانی نیز عوارض جانبی خاص خود را دارند، از جمله ضعف شدید، تهوع، استفراغ، عفونتهای مکرر، و مشکلات گوارشی طولانیمدت.درمان سرطان کاردیادرمان سرطان کاردیا به مرحله بیماری، میزان گسترش تومور و وضعیت کلی بیمار بستگی دارد.در مراحل اولیه، جراحی اصلیترین روش درمان است که شامل برداشت بخش درگیر معده و مری (ازوفاژکتومی یا گاسترکتومی جزئی) همراه با حذف غدد لنفاوی مجاور برای جلوگیری از گسترش سرطان است.
در برخی موارد، اگر سرطان محدود به لایههای سطحی باشد، آندوسکوپی درمانی برای برداشتن ضایعات کوچک ممکن است کافی باشد.در مراحل پیشرفتهتر، ترکیبی از شیمیدرمانی و پرتودرمانی قبل از جراحی (نئوادجوانت) برای کوچک کردن تومور و افزایش موفقیت جراحی انجام میشود.اگر جراحی امکانپذیر نباشد، شیمیدرمانی و پرتودرمانی بهعنوان درمان تسکینی برای کنترل رشد سرطان و کاهش علائم به کار میرود.داروهای شیمیدرمانی مانند سیسپلاتین، فلوروراسیل و اگزالیپلاتین معمولاً در ترکیب با یکدیگر استفاده میشوند.ایمونوتراپی در برخی بیماران که دارای نشانگرهای زیستی خاصی مانند PD-L1 مثبت هستند، میتواند به افزایش پاسخ ایمنی بدن علیه سلولهای سرطانی کمک کند.
درمان هدفمند نیز در بیمارانی که تومور آنها دارای جهشهای خاصی مانند HER2 مثبت است، با استفاده از داروهایی مانند تراستوزوماب انجام میشود.در مواردی که سرطان باعث انسداد مسیر عبور غذا شده باشد، روشهایی مانند قرار دادن استنت در مری، لیزر درمانی یا تغذیه از طریق لوله معده برای بهبود کیفیت زندگی بیمار انجام میشود.انتخاب روش درمانی به میزان پیشرفت بیماری و شرایط بیمار بستگی دارد و معمولاً تیمی از متخصصان انکولوژی، جراحی و گوارش تصمیمگیری میکنند تا بهترین استراتژی درمانی را ارائه دهند.
امار جهانی سرطان کاردیا:
سرطان کاردیا، که ناحیه اتصال مری به معده را درگیر میکند، بهعنوان یکی از سرطانهای نادر دستگاه گوارش، در آمارهای جهانی بهصورت جداگانه گزارش نمیشود و معمولاً در دستهبندی کلی سرطان معده قرار میگیرد.با این حال، برخی مطالعات نشان دادهاند که شیوع سرطان در ناحیه کاردیا در حال افزایش است.بهعنوان مثال، در برخی کشورها، سرطان کاردیا بهعنوان یکی از سرطانهای رو به افزایش در نظر گرفته میشوددر ایران، سرطان معده پس از سرطان پستان، دومین سرطان شایع است و سالانه بیش از ۱۰ هزار مورد جدید در کشور ثبت میشود.
با توجه به اینکه سرطان کاردیا در آمارهای جهانی بهصورت جداگانه گزارش نمیشود، اطلاعات دقیقی در مورد شیوع و آمار جهانی این نوع سرطان در دسترس نیست.
با این حال، توجه به عوامل خطر و پیشگیری از جمله کنترل بیماری رفلاکس معده به مری (GERD)، ترک سیگار، محدود کردن مصرف الکل، حفظ وزن سالم و رژیم غذایی متعادل میتواند در کاهش خطر ابتلا به این نوع سرطان مؤثر باشد.
جمع بندی مطالب:
سرطان کاردیا، که در محل اتصال مری به معده ایجاد میشود، یکی از انواع نادر اما رو به افزایش سرطانهای دستگاه گوارش است.این بیماری معمولاً در دستهبندی کلی سرطان معده قرار میگیرد و بیشتر در افرادی دیده میشود که از رفلاکس معده به مری (GERD) مزمن، اضافهوزن، عفونت هلیکوباکتر پیلوری و عادات ناسالم زندگی مانند مصرف سیگار و الکل رنج میبرند.تغییرات سلولی ناشی از تماس مداوم با اسید معده، بهویژه در مواردی که منجر به مری بارت میشود، احتمال بدخیمی را افزایش میدهد.سرطان کاردیا معمولاً در مراحل اولیه بدون علائم واضحی است، اما با پیشرفت بیماری، علائمی مانند دشواری در بلع، کاهش وزن بیدلیل، درد در قسمت فوقانی شکم، استفراغ مکرر، خونریزی گوارشی و سوزش سر دل شدید بروز میکنند.
این تأخیر در بروز علائم باعث میشود که اغلب بیماران در مراحل پیشرفته تشخیص داده شوند، زمانی که گزینههای درمانی محدودتر و پیشآگهی ضعیفتر است.تشخیص سرطان کاردیا از طریق آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی، نمونهبرداری از ضایعات مشکوک، و روشهای تصویربرداری مانند سیتیاسکن، امآرآی و پتاسکن انجام میشود.انتخاب روش درمانی به مرحله سرطان بستگی دارد.در مراحل اولیه، جراحی برای برداشتن بخش درگیر از معده و مری مؤثر است و در مراحل پیشرفتهتر، ترکیبی از شیمیدرمانی، پرتودرمانی، ایمونوتراپی و درمانهای هدفمند برای کنترل بیماری به کار میرود.
از نظر آماری، سرطان معده که شامل سرطان کاردیا نیز میشود، پنجمین سرطان شایع در جهان است و سومین علت مرگومیر ناشی از سرطان محسوب میشود.در ایران، این بیماری پس از سرطان پستان دومین سرطان شایع است و سالانه بیش از ۱۰ هزار مورد جدید ثبت میشود.جالب است که در سالهای اخیر، شیوع سرطان در نواحی دیگر معده رو به کاهش بوده اما موارد سرطان کاردیا افزایش یافته است که احتمالاً به افزایش موارد رفلاکس، چاقی و تغییر سبک زندگی مرتبط است.برای پیشگیری از این بیماری، کنترل و درمان رفلاکس معده به مری، حفظ وزن سالم، ترک سیگار، محدود کردن مصرف الکل، رعایت رژیم غذایی سرشار از میوه و سبزیجات و کاهش مصرف غذاهای شور و فرآوریشده توصیه میشود.
همچنین، افرادی که در معرض خطر بالای سرطان کاردیا قرار دارند، مانند بیماران مبتلا به مری بارت یا رفلاکس مزمن، باید تحت نظر پزشک بوده و معاینات دورهای انجام دهند.در نهایت، سرطان کاردیا یک بیماری جدی و اغلب دیرهنگام تشخیص دادهشده است که نیاز به آگاهی، پیشگیری، تشخیص زودهنگام و درمان مناسب دارد تا بتوان از عوارض شدید و مرگومیر ناشی از آن کاست.شرکت ماناتک مولکولی و ژنتیک که در زمینه تجهیزات آزمایشگاهی و تولید کیتهای تشخیصی فعالیت دارد، میتواند نقش مهمی در تشخیص و اسکرینینگ سرطان کاردیا ایفا کند.با توجه به اینکه این نوع سرطان به دلیل علائمی که ممکن است در مراحل اولیه نادیده گرفته شوند، اغلب دیر تشخیص داده میشود، تکنولوژیهای پیشرفته ماناتک مانند کیتهای Real-Time PCR میتوانند حساسیت و دقت تشخیص را افزایش دهند.
از آنجا که فاکتورهای ژنتیکی در بروز سرطان کاردیا تأثیر زیادی دارند، استفاده از تستهای مولکولی پیشرفته میتواند به شناسایی زودهنگام افراد در معرض خطر کمک کند.بهعلاوه، سیستمهای کالیبراسیون و بهینهسازی تجهیزات آزمایشگاهی که توسط ماناتک ارائه میشوند، باعث افزایش دقت و کارایی آزمایشها شده و به مراکز درمانی و تحقیقاتی کمک میکند تا استراتژیهای بهتری برای تشخیص و درمان این بیماری تدوین کنند.با توجه به پیشرفتهای ماناتک در زمینه غربالگری و تشخیص سرطانهای مرتبط با دستگاه گوارش، این شرکت میتواند سهم مهمی در کاهش نرخ مرگومیر ناشی از سرطان کاردیا از طریق ابزارهای تشخیصی دقیق و مقرونبهصرفه داشته باشد.